Jongeren zijn gewend om elke dag gebruik te maken van allerlei apps waarmee ze contact met vrienden onderhouden. Maar de diverse apps worden ook gebruikt om nieuwe contacten te leggen. Het gevaar hierbij is dat het online lastig, wellicht zelfs onmogelijk, is om na te gaan of iemand de waarheid spreekt over wie hij is en wat de intenties zijn. Iemand met kwade bedoelingen kan zich voordoen als een leeftijdsgenoot en vervolgens om naaktfoto’s, video’s of andere gevoelige informatie vragen. Omdat er in een korte tijd vertrouwen ontstaat en er vaak wordt gedacht dat het online veilig is, gaan kwetsbare jongens en meisjes in op deze vragen. Met een naaktfoto in de handen van de verkeerde persoon, kun je binnen één uur slachtoffer worden van mensenhandel.
Het is voor volwassenen, die opgegroeid zijn zonder sociale media, vaak lastig te beseffen dat er voor de jeugd van nu nauwelijks verschil bestaat tussen online en offline. Dagelijks komen er nieuwe apps en websites op de markt die inspelen op de vraag van jongeren. Dat maakt het lastig voor ouders om toezicht te houden op wat hun kinderen doen op hun mobiel. Hieronder worden een aantal kanalen genoemd die op dit moment populair zijn onder jongeren.
Omegle
Omegle is geen app maar een website. Je kunt er gratis op chatten of videochatten met een wildvreemde. Met een simpel vinkje dat je 13+ bent kun je een chat of videochat beginnen. Je wordt in luttele seconden, zonder informatie, in een gesprek gegooid wat ervoor zorgt dat kinderen elk moment kunnen worden blootgesteld aan expliciet materiaal. Maar ook wanneer je alleen chat, liggen er gevaren op de loer. Het is niet na te gaan met wie je contact hebt en helaas komt het nog vaak voor dat kinderen informatie over zichzelf of hun andere sociale media kanalen blootgeven. De website is niet beveiligd en heeft geen moderator dus kunnen gebruikers heel gemakkelijk informatie ontlokken of de gesprekken opnemen, met alle gevolgen van dien.
Kik
Kik is vergelijkbaar met WhatsApp en Telegram. Het is een app waarbij je een account aanmaakt door middel van een e-mailadres. Vervolgens kun je berichten sturen naar vrienden en wederom naar wildvreemden. Omdat er alleen een e-mailadres wordt gevraagd, is het heel eenvoudig om je voor te doen als iemand anders. Omdat de app zo anoniem gebruikt kan worden, wordt het veel gebruikt voor sexting. Daarnaast kun je je account koppelen aan je Instagram account. Hiermee wordt het erg makkelijk gemaakt om content die in de chat wordt gedeeld, direct te delen op Instagram.
yubo
In coronatijd is de eenzaamheid onder jongeren sterk gegroeid wat er voor heeft gezorgd dat Yubo in populariteit is gegroeid. Yubo wordt ook wel Kinder-Tinder genoemd, omdat het vrijwel hetzelfde werkt als Tinder. Je maakt een account aan, geeft aan waarin je bent geïnteresseerd – jongen, meisje of beide, en vervolgens swipe je iemand naar links of naar rechts. Als je met iemand bent gematcht kun je een gesprek starten. Er is veel kritiek omdat de datingapp zich richt op 13 tot 17 jarige maar uit onderzoek blijkt dat slechts 70% van de gebruikers zich daadwerkelijk binnen die leeftijdsgroep bevindt. De angst dat de overige 30% volwassen is en met kwade bedoelingen zich op de app bevindt, lijkt reëel. Een ander gevaar is dat er bij een match met één druk op de knop het Snapchat of Instagram account kan worden gedeeld. Dit geeft niet alleen de ontvanger veel meer informatie maar ook de app zelf. Dit kan privacy gevoelige informatie bevatten die je liever niet met wildvreemden wil delen.
Snapchat
Snapchat doet al een tijd mee in het rijtje van populaire apps onder jongeren, dus bij velen is het inmiddels bekend. Op Snapchat kun je foto’s en korte filmpjes delen met je volgers. De content ‘verdwijnt’ na een korte tijd waarmee vaak gedacht wordt dat de foto’s en filmpjes daarna nergens meer opstaan. Inmiddels weten we dat de content altijd blijft bestaan en toegankelijk is voor het bedrijf. Helaas denken veel jongeren nog steeds dat het veilig is en daarom wordt het vaak gebruikt voor sexting. Dat kan gevaarlijk zijn omdat het nog steeds mogelijk is om opnames of screenshots te maken zonder dat je dit door hebt. Als dat wordt gedaan bij expliciete foto’s en filmpjes kan dit gevolgen hebben waar je jarenlang last van kunt hebben.
Calculator vault
Omdat veel ouders inmiddels bekend zijn met de gevaren van bijvoorbeeld Snapchat, zijn makers hier handig op ingesprongen. Er bestaat inmiddels een app, de Calculator Vault, waarvan de pictogram eruit ziet als een rekenmachine. Dit zorgt ervoor dat het onopmerkzaam blijft en hierin zal je als ouder waarschijnlijk niet zo snel op zoek gaan naar foto’s en filmpjes. En dat is nu precies wat er wel in wordt bewaard. In de app kun je foto’s en filmpjes opslaan, die dan niet meer zichtbaar zijn in je galerij. Als je foto’s maakt of hebt opgeslagen met expliciete inhoud, is dit een perfecte app om ervoor te zorgen dat je ouders ze niet zomaar kunnen tegenkomen. Een ander gevaar is dat je er documenten en wachtwoorden in kan opslaan. Het gevaar hierin is, is dat hackers bij alle wachtwoorden en andere privacy gevoelige informatie kunnen.
Wat de apps met elkaar gemeen hebben is dat ze handig inspelen op de wens van jongeren om zoveel mogelijk ‘vrienden’ en volgers te hebben. Ze maken de apps en websites dermate laagdrempelig in gebruik, dat het helaas ook heel makkelijk is voor mensen met kwade bedoelingen om contacten te leggen. Omdat er elke dag vernieuwing plaatsvindt op dit gebied en er dagelijks nieuwe trends ontstaan, is het bijna onmogelijk om als ouder bij te houden op welke apps er gelet moet worden. Het is niet te voorkomen dat jongeren zich bevinden op dergelijks apps en worden blootgesteld aan de gevaren die daarbij komen kijken. Daarom is het belangrijk om in gesprek te blijven met jongeren over welke apps er op dit moment veel worden gebruikt en waarvoor.
Tip!
Het kan lastig zijn om een gesprek te starten over het gebruik van apps. Een laagdrempelig moment om een gesprek te starten zou bijvoorbeeld aan de eettafel kunnen zijn. Aan de eettafel wordt vaak gevraagd naar hoe de dag was. Je zou hier ook kunnen vragen hoe hun dag online was. Dit kan een gesprek over het gebruik van apps op gang brengen.
